Ortopedia

Opis specjalizacji

Ortopedia to dziedzina medycyny zajmująca się diagnostyką, leczeniem oraz profilaktyką schorzeń i urazów układu kostno-mięśniowego zwanego narządem ruchu.

Ortopeda zaś to lekarz zajmujący się chorobami i urazami wrodzonymi, jak i nabytymi układu ruchu, a zwłaszcza  powszechnymi problemami związanymi z kręgosłupem i kończynami.

Zajmuje się schorzeniami o charakterze przewlekłym, jak i nagłym poprzez to, że diagnozuje i leczy wszelkie nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu ruchu.

To specjalista zajmujący się schorzeniami, które mogą wystąpić na każdym etapie życia człowieka, począwszy od wad wrodzonych w okresie niemowlęcym, aż po schorzenia i choroby zwyrodnieniowe wynikające z podeszłego wieku.

W powszechnym rozumieniu zdarza się, że lekarz ortopeda i traumatolog traktowani są jako tożsame określenia, używane zamiennie. Tymczasem ortopeda nie musi być traumatologiem, a zakres jego działań obejmuje leczenie zachowawcze, diagnozowanie, leczenie farmakologiczne oraz koordynację rehabilitacji, na którą wysyła pacjenta.  Natomiast traumatolog zajmuje się leczeniem zabiegowym i operacyjnym.

Kiedy na wizytę do ortopedy

Na wizytę do specjalisty należy udać się za każdym razem, gdy zaobserwujemy nieprawidłowości takie jak ból, obrzęk, ograniczenie ruchomości w zakresie funkcjonowania naszych mięśni i stawów.

Z pozoru niewielkie, niezbyt intensywne, ale długo utrzymujące się dolegliwości bólowe, które niejednokrotnie bagatelizujemy, tłumacząc to przemęczeniem, wiekiem lub lecząc je na własną rękę środkami przeciwbólowymi, mogą być objawem poważnych schorzeń.

Unikanie wizyty u specjalisty może też prowadzić do powstania nieodwracalnych zmian w układzie ruchu, które w przyszłości mogą wymagać trudnego leczenia operacyjnego.

W przypadku małych pacjentów wizyta u ortopedy jest ważna zarówno we wczesnym dzieciństwie, jak i w późniejszych etapach rozwoju.

W przypadku noworodków ortopeda wykonuje USG stawów biodrowych dokonując oceny sprawności narządu ruchu, ustala czy nie występują wady wrodzone.

W miarę rozwoju dziecka konsultacje są ważne zawsze wtedy, gdy dziecko zgłasza dolegliwości bólowe narządu ruchu. Szczególnie to może być zauważalne w burzliwym okresie dojrzewania, gdy następują znaczące zmiany rozwojowe.  Dzieci szybko rosną, spędzają dużo czasu w szkole, a nawet i w czasie wolnym w pozycji siedzącej, dodatkowo zgarbione co może się wiązać z przeciążeniami kręgosłupa, jak i całego narządu ruchu.

Z kolei osoby starsze potrzebują wizyty u ortopedy z racji wieku i nabytych patologii narządu ruchu i schorzeń rozwijających się z upływem lat życia.

Objawy, które powinny skłonić do wizyty:

• długotrwały ból w stawach, kościach, mięśniach, o nieznanej przyczynie, który nie ustępuje po odpoczynku ani po zażyciu środków przeciwbólowych, jak również ból, który nasila się w nocy
•  objawy neurologiczne np. mrowienie, drętwienie palców lub całych kończyn
• osłabienie siły mięśniowej
• opuchnięte, czerwone, gorące stawy, siniaki, krwiaki
• widoczne deformacje, zniekształcenia, wygięcia stawów lub innych części układu mięśniowo-kostnego
• ograniczenia zakresu ruchomości kończyn lub stawów, przeskakiwanie, zablokowanie; wydobywanie się w czasie ruchu niepokojących trzasków
• problemy z utrzymaniem przedmiotów w dłoni
• nagły, silny ból lub obrzęk po urazie.

Dolegliwości, które diagnozuje i leczy:

• choroby zwyrodnieniowe stawów
• przeciążenia stawów
• zwichnięcia i skręcenia stawów
• urazy i kontuzje: złamania, zwichnięcia, skręcenia stawu
• choroby metaboliczne kości np. osteoporoza
• choroby zapalne stawów np. reumatoidalne zapalenie stawów, młodzieńcze reumatoidalne zapalenie stawów
• wady wrodzone
• uszkodzenia nerwów obwodowych-neuropatie np. rwa kulszowa
• wady postawy-kifoza, lordoza, skolioza
• choroby nowotworowe.

Przebieg wizyty

Wizyta poprzedzona jest wywiadem medycznym, w czasie którego lekarz zapyta o powody dla których pacjent się zgłasza, najczęściej są nimi jakieś dolegliwości bólowe ze strony układu ruchu. Lekarz doprecyzuje ich    umiejscowienie, nasilenie bólu, okoliczności ich pojawiania się.

Specjalista zapozna się z dokumentacją medyczną, którą warto zabrać, zapyta też o stan zdrowia, o przyjmowane leki, choroby w rodzinie, styl życia, aktywność fizyczną.

Po zebraniu informacji przystępuje do badania fizykalnego. Diagnostyka rozpoczyna się od obejrzenia zmian i objawów chorobowych, następnie lekarz bada pacjenta palpacyjnie. Może też zlecić do wykonania pacjentowii prosty test czynnościowy np. zrobienie skłonu, podniesienie rąk.

Do rozpoznania potrzebne będą najczęściej badania obrazowe, których wykonanie będzie wskazane.  Są nimi:

• USG- pozwala ocenić stan mięśni, więzadeł, ścięgien, czy nie występują stany zapalne w ich obrębie

• RTG – pozwala wykluczyć lub potwierdzić urazy, pęknięcia, złamania kości

• Tomografia komputerowa – daje możliwość precyzyjnego określenia miejsca, w którym występuje uraz, jak również wykrycie trudnych do zdiagnozowania uszkodzeń

• Rezonans magnetyczny- pozwala ocenić tkanki miękkie i kostne.

Metody leczenia

Po postawieniu diagnozy, lekarz omawia z pacjentem dostępne metody leczenia, które mogą obejmować:

• leczenie zachowawcze– zależnie od diagnozy specjalista może zlecić leczenie farmakologiczne, fizykoterapię, unieruchomienie kończyny, zastosowanie ortezy. Celem tych działań jest złagodzenie objawów, przywrócenie pierwotnych funkcji narządu ruchu bez konieczności leczenia chirurgicznego
• leczenie operacyjne– podejmowane jest wtedy, gdy zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Stosowane zabiegi operacyjne to m.in.: artroskopia, osteotomia, endoprotezoplastyka stawów, rekonstrukcja więzadeł.
• rehabilitacja– lekarz współpracuje z fizjoterapeutą, by opracować program rehabilitacji dostosowanej do indywidualnych potrzeb pacjenta. Jej celem będzie wspieranie powrotu do pełnej sprawności
• profilaktyka– lekarz ortopeda zajmuje się również edukacją pacjentów w zakresie zapobiegania urazom i schorzeniom układu ruchu, doradzając w doborze aktywności fizycznej, uwrażliwiając na ergonomię pracy, co jest szczególnie ważne dla współczesnego charakteru pracy, który przebiega najczęściej w pozycji siedzącej. Zwraca uwagę pacjenta na prowadzenie zdrowego stylu życia.

Regularne wizyty u specjalisty są kluczowe w przebiegu monitorowania postępów leczenia, ale i przede wszystkim wczesnego wykrywania ewentualnych schorzeń układu ruchu, dzięki czemu możliwe jest szybkie wdrożenie działań naprawczych.

Zapraszamy na wizytę do CMZ

Badanie wykonuje lek. med. Agata Kania