Cytologia to ginekologiczne badanie przesiewowe, które pozwala na wykrycie stanów przedrakowych oraz na wczesne wykrycie nowotworu złośliwego raka szyjki macicy. Wykonywana odpowiednio często pozwala zapobiegać i skutecznie leczyć ten nowotwór. To proste i szybkie badanie, które można wykonać przy okazji rutynowej wizyty u ginekologa, jeżeli specjalista uzna, że jest taka potrzeba.
W ramach profilaktyki chorób nowotworowych szyjki macicy powtarzanie cytologii co rok jest zalecane przez większość ginekologów. Takie działanie zmniejsza prawdopodobieństwo, że wczesne zmiany nowotworowe pozostaną niewykryte.
To najważniejszy rodzaj profilaktyki raka szyjki macicy.
Badanie cytologiczne pozwala wykryć:
- raka szyjki macicy we wczesnym stadium
- stany przedrakowe
- stan zapalny narządu rodnego
- zakażenie wirusem HPV (wirus brodawczaka ludzkiego)
Kiedy cytologia
Pierwsze badanie cytologiczne warto wykonać po rozpoczęciu życia seksualnego lub w okolicach 18 roku życia, jeżeli wcześniej nie pojawiały się żadne niepokojące objawy: ból, nietypowe krwawienie z narządów rodnych, plamienie. Z medycznego punktu widzenia (niepokojące objawy) cytologia może być wykonywana zarówno u pacjentki z zachowaną błona dziewiczą (odpowiednio dobrany wziernik) jak i u kobiet, które przeszły menopauzę. W przypadku tych ostatnich zaleca się kontynuowanie badań cytologicznych do co najmniej 65 r.ż., ale zależy to od indywidualnej historii medycznej kobiety i zaleceń lekarza.
Cytologia powinna być też wykonywana u kobiet ciężarnych. Ciąża nie jest przeciwwskazaniem. Pobiera się ją wtedy, jeżeli wynik ostatniego badania jest starszy niż 6 miesięcy.
W przypadku kobiet o podwyższonym ryzyku ( rodzinna historia choroby) należy ją wykonywać średnio raz na 6 miesięcy.
Czynniki ryzyka wystąpienia raka szyjki macicy
- przewlekłe zakażenie onkogennymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV)horoby zapalne narządów płciowych przenoszone drogą płciową
- długie stosowanie hormonalnych leków antykoncepcyjnych
- duża liczba porodów
- duża liczba partnerów seksualnych
- rozpoczęcie kontaktów seksualnych
- wieloletnie palenie papierosów
- obniżona odporność
- wiek
- dieta uboga w warzywa i owoce
- przyjmowanie leków immunosupresyjnych (obniżające odporność)
- choroba nowotworowa w bliskiej rodzinie
Rodzaje i przebieg badania
Wyróżniamy 2 rodzaje cytologii- konwencjonalną i płynną.
- w metodzie tradycyjnej lekarz pobiera szczoteczka materiał z szyjki macicy i nanosi na szkiełko laboratoryjne, utrwalone roztworem etanolu. Taka próbka jest przekazywana do laboratorium. W metodzie tej zdarzają się przypadki błędów (nierównomierne rozprowadzenie materiału lub jego mała ilość).
- w metodzie płynnej (cienkowarstwowej) materiał pobrany od pacjentki umieszczany jest wraz z końcówką szczoteczki w pojemniku ze specjalnym płynem i przekazywany jest do laboratorium. Ta metoda daje możliwość wykonania z jednej próbki większej liczby różnych testów diagnostycznych. Cytologia płynna umożliwia również przesiewanie próbek pod kątem obecności wirusa HPV.
Samo pobranie materiału do badania cytologicznego odbywa się podczas wizyty ginekologicznej. Przeprowadza się go na fotelu ginekologicznym. Lekarz rozpoczyna badanie od wprowadzenia do pochwy wziernika, dzięki któremu uwidacznia się szyjka macicy. Następnie wprowadza specjalną szczoteczkę, za pomocą której pobiera materiał do badania cytologicznego.
Cytologię najlepiej wykonać kilka dni (3-4) po zakończeniu miesiączki i nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem kolejnej. Ważne by przed planowanym zabiegiem u ginekologa przez 24 godziny przed nim zaprzestać aktywności seksualnej i nie poddawać się żadnemu badaniu lub zabiegowi ginekologicznemu. Przed badaniem nie należy stosować żadnych preparatów dopochwowych ( globulek) oraz irygacji. Może to niekorzystnie wpłynąć na jakość techniczną badania. Pobranie materiału do badań trwa krótko, kilka minut, ale może wiązać się z niewielkim dyskomfortem dla kobiety. Po badaniu wystąpić może delikatne plamienie, które szybko ustaje. Wynik badania cytologicznego otrzymuje się po dwóch, trzech tygodniach. Należy zawsze skonsultować go z lekarzem prowadzącym. Nie należy samodzielnie podejmować decyzji o przerwaniu regularnego wykonywania tego badania.
Przeciwwskazania do wykonania cytologii: krwawienie z dróg rodnych – także miesiączkowe, nasilone upławy, stany zapalne w obrębie narządów rodnych. Cytologię można wykonać po całkowitym wyleczeniu infekcji intymnej.
Kobieto pamiętaj!
Na geny i metrykę nie masz wpływu, ale na styl życia tak. Obok cytologii najlepszą ochroną przed rozwinięciem się raka szyjki macicy jest zdrowy tryb życia, odpowiednia higiena miejsc intymnych, szczepienie na HPV. Wszystkie przypadki zachorowania na raka szyjki macicy poprzedza przewlekła infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego-HPV. Można się nim zarazić drogą płciową, rozpoczynając aktywność seksualną. Ważne, by odpowiednio wcześnie podjąć działanie zabezpieczające przed tą chorobą. Są nimi szczepienia przeciw HPV zalecane dziewczynkom i chłopcom między 9-14 rokiem życia. Młodzi dorośli mogą również odnieść korzyści ze szczepienia, szczególnie przed podjęciem inicjacji seksualnej.
Czy wiesz, że…
W/g statystyk, kobiety w Polsce wciąż zbyt rzadko wykonują cytologię. Polska ma jeden z najwyższych wskaźników zachorowalności i umieralności na raka szyjki macicy w Europie. Rocznie jest wykrywany u ponad około 3000 kobiet z czego 1400 umiera (w/g NFZ 2022 rok). Najczęściej chorują kobiety w średnim wieku (45-65l.) stanowią 50% kobiet chorujących na ten nowotwór. W ostatnich latach wzrasta liczba zachorowań u kobiet młodszych od 35-44 roku życia.
Dlatego tak ważne są regularne badania. Dzięki nim będziesz miała szansę na wczesne wykrycie zmian i podjęcie skutecznego leczenia.
Na badanie i wizytę ginekologiczną zapraszamy do CMZ.
lek. med. ginekolog Karolina Kurlenko
lek. med. ginekolog Ryszard Kardasiński
Zadzwoń
Umów wizytę online
