Cytologia – rola i znaczenie
Cytologia to ginekologiczne badanie przesiewowe, które pozwala na wykrycie stanów przedrakowych oraz na wczesne wykrycie komórek nowotworu złośliwego szyjki macicy.
Umożliwia wykrycie zmian niewidocznych w badaniu ginekologicznym, jak również takich, które nie dają odczuwalnych dolegliwości.
Do rozwoju nowotworu szyjki macicy przyczynia się zakażenie wirusem HPV (wirus brodawczaka ludzkiego), do którego dochodzi podczas kontaktów seksualnych z zakażoną osobą, jak i w przypadku bezpośredniego kontaktu ze skórą osoby zakażonej.
Niestety infekcja HPV zwłaszcza w początkowym stadium może nie dawać wyraźnych objawów, co zwiększa ryzyko rozwoju komórek raka szyjki macicy.
Zaawansowane stadium choroby znacznie zmniejsza szansę na wyleczenie. Dlatego tak ważna jest rola badań cytologicznych. Wykonywane odpowiednio często pozwalają zapobiegać i skutecznie leczyć ten nowotwór.
Cytologia to proste, szybkie i nieinwazyjne badanie, które możesz wykonać przy okazji rutynowej wizyty u ginekologa w CMZ.
W ramach profilaktyki chorób nowotworowych szyjki macicy powtarzanie cytologii tradycyjnej co rok jest zalecane przez większość ginekologów. Dotyczy to zwłaszcza kobiet o osłabionym układzie odpornościowym. Takie działanie zmniejsza prawdopodobieństwo, że wczesne zmiany nowotworowe pozostaną niewykryte. To badanie na wagę życia i śmierci.
Badanie cytologiczne może być rozszerzone o diagnostykę w kierunku zakażenia wirusem HPV-wirus brodawczaka ludzkiego; taką możliwość daje wykonanie cytologii płynnej LBC.
Cytologia to najważniejszy rodzaj profilaktyki raka szyjki macicy.
Badanie cytologiczne pozwala wykryć:
- raka szyjki macicy we wczesnym stadium
- stany przedrakowe
- stan zapalny narządu rodnego
- zakażenie wirusem HPV (wirus brodawczaka ludzkiego)
Kiedy wykonać cytologię
Pierwsze badanie cytologiczne warto wykonać po rozpoczęciu życia seksualnego lub w okolicach 18 roku życia, jeżeli wcześniej nie pojawiały się żadne niepokojące objawy: ból, nietypowe krwawienie z narządów rodnych, plamienie.
W ramach profilaktyki chorób nowotworowych szyjki macicy u kobiet, u których nie ma wysokiego ryzyka zachorowania, jak również wynik poprzedniego badania był prawidłowy, zaleca się, by badanie cytologiczne było wykonywane nie rzadziej niż co 3 lata. Dotyczy to cytologii płynnej, wraz z testem na obecność HPV i gdy oba wyniki są prawidłowe.
Z medycznego punktu widzenia (niepokojące objawy) cytologia może być wykonywana zarówno u pacjentki z zachowaną błona dziewiczą (odpowiednio dobrany wziernik) jak i u kobiet, które przeszły menopauzę. W przypadku tych ostatnich zaleca się kontynuowanie badań cytologicznych do co najmniej 65 r.życia, ale zależy to od indywidualnej historii medycznej kobiety i zaleceń lekarza.
Cytologia powinna być też wykonywana u kobiet ciężarnych. Ciąża nie jest przeciwwskazaniem. Pobiera się ją wtedy, jeżeli wynik ostatniego badania jest starszy niż 6 miesięcy.
W przypadku kobiet o podwyższonym ryzyku ( rodzinna historia choroby) należy ją wykonywać średnio raz na 6 miesięcy.
Czynniki ryzyka wystąpienia raka szyjki macicy
- przewlekłe zakażenie onkogennymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) powodujące choroby zapalne narządów płciowych przenoszone drogą płciową
- długie stosowanie hormonalnych leków antykoncepcyjnych
- duża liczba porodów
- duża liczba partnerów seksualnych
- rozpoczęcie kontaktów seksualnych
- wieloletnie palenie papierosów
- obniżona odporność
- wiek
- dieta uboga w warzywa i owoce
- przyjmowanie leków immunosupresyjnych (obniżające odporność)
- choroba nowotworowa w bliskiej rodzinie.
Wyróżniamy 2 rodzaje cytologii – konwencjonalną i płynną.
- metoda tradycyjna lekarz pobiera szczoteczką materiał z szyjki macicy i nanosi na szkiełko laboratoryjne, utrwalone roztworem etanolu. Taka próbka jest przekazywana do laboratorium. W metodzie tej zdarzają się przypadki błędów (nierównomierne rozprowadzenie materiału lub jego mała ilość)
- metoda płynna (cienkowarstwowa cytologia płynna LBC) materiał pobrany od pacjentki umieszczany jest wraz z końcówką szczoteczki w pojemniku, ze specjalnym płynem i przekazywany jest do laboratorium. Ta metoda daje możliwość wykonania z jednej próbki większej liczby różnych testów diagnostycznych, jak również pozwala na wyeliminowanie niepożądanych elementów z pobranego materiału np. krew, śluz. Badanie to charakteryzuje się wyższą czułością i dokładnością niż w przypadku metody tradycyjnej. Cytologia płynna LBC z genotypowaniem HPV14 pozwala wykryć raka szyjki macicy oraz umożliwia również przeprowadzenie diagnostyki w kierunku zakażenia wirusem HPV, który ten nowotwór wywołuje. Cytologia płynna LBC z badaniem jakościowym HPV pozwala wykryć obecność 14 typów wysokiego ryzyka tego wirusa.
Przygotowanie / przebieg badania
Cytologię najlepiej wykonać kilka dni (3-4) po zakończeniu miesiączki i nie później niż 4 dni przed rozpoczęciem kolejnej (nie pobiera się materiału do badania w czasie miesiączki).
Ważne, by przed planowanym zabiegiem na minimum dwa dni przed nim, zaprzestać aktywności seksualnej i nie poddawać się żadnemu innemu badaniu lub zabiegowi ginekologicznemu.
Nie należy również stosować żadnych preparatów dopochwowych np. globulek oraz irygacji. Może to niekorzystnie wpłynąć na jakość techniczną badania.
Wynik badania mogą zafałszować infekcje intymne, stąd też przed zgłoszeniem się na wymaz z szyjki macicy należy wyleczyć wszystkie stany zapalne i infekcje okolic intymnych.
Przebieg badania
Pobranie materiału do badania cytologicznego odbywa się podczas wizyty ginekologicznej.
Pacjentka leży na fotelu ginekologicznym, a lekarz przystępuje do wykonania wymazu z szyjki macicy.
Badanie rozpoczyna się od wprowadzenia do pochwy wziernika, dzięki któremu uwidacznia się szyjka macicy. Następnie lekarz wprowadza specjalną szczoteczkę, za pomocą której pobiera materiał czyli nabłonek z wnętrza oraz ujścia szyjki macicy, który zostaje zabezpieczony.
Pobranie materiału do badań trwa krótko, kilka minut, ale może wiązać się z niewielkim dyskomfortem dla kobiety. Po badaniu wystąpić może delikatne plamienie, które szybko ustaje. Badanie jest bezpieczne, nieinwazyjne, nie wywołuje żadnych skutków ubocznych.
Pobrany i zabezpieczony materiał przekazywany jest do laboratorium.
Wynik badania cytologicznego otrzymuje się po dwóch, trzech tygodniach.
Wynik należy zawsze skonsultować z lekarzem prowadzącym, który zadecyduje o dalszych zaleceniach. Nie należy samodzielnie podejmować decyzji o przerwaniu regularnego wykonywania tego badania.
Profilaktyka
Kobieto pamiętaj!
Na geny i metrykę nie masz wpływu, ale na styl życia tak.
Szczepienia p/HPV Obok cytologii najlepszą ochroną przed rozwinięciem się raka szyjki macicy jest zdrowy tryb życia, odpowiednia higiena miejsc intymnych, szczepienie na HPV. Wszystkie przypadki zachorowania na raka szyjki macicy poprzedza przewlekła infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego-HPV. Można się nim zarazić drogą płciową, rozpoczynając aktywność seksualną.
Ważne, by odpowiednio wcześnie podjąć działanie zabezpieczające przed tą chorobą.
Szczepienia przeciw HPV są właśnie tym sposobem, zalecane są dziewczynkom i chłopcom między 9-14 rokiem życia.
Młodzi dorośli mogą również odnieść korzyści ze szczepienia, szczególnie przed podjęciem inicjacji seksualnej.
Czy wiesz, że…
W/g statystyk, kobiety w Polsce wciąż zbyt rzadko wykonują cytologię.
Należy pamiętać, że Polska ma jeden z najwyższych wskaźników zachorowalności i umieralności na raka szyjki macicy w Europie. Rocznie jest wykrywany u ponad około 3000 kobiet, z czego 1400 umiera (w/g NFZ 2022 rok), bo choroba została zbyt późno wykryta.
Niska statystycznie deklaracja kobiet o gotowości wykonania badań cytologicznych, świadczy o nieprzywiązywaniu wagi do ich roli i znaczenia w zapobieganiu śmiertelnemu zagrożeniu jakim są późno diagnozowane nowotwory kobiecych narządów rozrodczych. Istotna jest świadomość istnienia zagrożenia chorobami nowotworowymi i podejmowanie działań profilaktycznych, które będą im zapobiegać.
Najczęściej chorują kobiety w średnim wieku (45-65l.) stanowiąc 50% kobiet chorujących na ten nowotwór. W ostatnich latach wzrasta jednak liczba zachorowań u kobiet młodszych od 35-44 roku życia.
Dlatego tak ważne są regularnie wykonywane badania. Dzięki nim będziesz miała szansę na wczesne wykrycie zmian i podjęcie skutecznego leczenia.
Na badanie i wizytę ginekologiczną zapraszamy do CMZ.
Badanie wykonują :
