Letnie upały – co warto wiedzieć i jak się chronić

Podczas upałów organizm człowieka jest narażony na szereg niebezpiecznych skutków, zwłaszcza jeśli nie jest odpowiednio chroniony i nawodniony. Najczęstsze i najgroźniejsze skutki dla zdrowia:

1. Odwodnienie

  • Powodowane nadmierną utratą wody i elektrolitów przez pot.
  • Objawy: suchość w ustach, osłabienie, bóle głowy, zawroty głowy, spadek ciśnienia, ciemny mocz.
  • Szczególnie groźne dla seniorów, dzieci i osób przewlekle chorych.

2. Udar cieplny (porażenie słoneczne) – stan zagrożenia życia

  • Gdy organizm traci zdolność do samoregulacji temperatury.
  • Objawy:
    • bardzo wysoka temperatura ciała (> 39–40°C),
    • gorąca, sucha skóra (bez potu),
    • zaburzenia świadomości, splątanie, omdlenia,
    • nudności, wymioty, przyspieszony puls,
    • drgawki, utrata przytomności.
  • Wymaga natychmiastowej pomocy medycznej.

3. Wyczerpanie cieplne

  • Lżejsza forma przeciążenia cieplnego.
  • Objawy: silne pocenie się, osłabienie, zawroty głowy, zimna i wilgotna skóra, szybki puls.
  • Może przejść w udar cieplny, jeśli nie zostanie przerwane.

4. Pogorszenie chorób przewlekłych

  • Choroby serca, układu krążenia, cukrzyca i nadciśnienie nasilają się w czasie upałów.
  • Może dojść do arytmii, nagłych spadków lub skoków ciśnienia.
  • Niektóre leki (np. diuretyki) zwiększają ryzyko odwodnienia.

5. Zaburzenia koncentracji i omdlenia

  • Osłabienie funkcji mózgu przez przegrzanie i odwodnienie.
  • Szczególnie niebezpieczne przy prowadzeniu pojazdów czy na ulicy.

6. Zagrożenie dla grup wrażliwych

  • Dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży, chorzy przewlekle i osoby z niepełnosprawnościami są najbardziej narażeni.
  • Ich organizmy trudniej przystosowują się do wysokich temperatur.

 

Profilaktyka jest najskuteczniejszym sposobem ochrony przed skutkami upałów.

Najważniejsze zasady, jak zapobiegać przegrzaniu, odwodnieniu i udarom cieplnym, szczególnie u osób starszych i wrażliwych:

1. Unikanie ekspozycji na słońce

  • Nie wychodź na zewnątrz w godz. 10:00–17:00 – to najgorętszy czas dnia.
  • Szukaj cienia lub przebywaj w chłodnych, klimatyzowanych pomieszczeniach.
  • Planuj spacery wcześnie rano lub wieczorem.

2. Prawidłowe nawodnienie

  • Pij regularnie wodę – nawet jeśli nie czujesz pragnienia (ok. 1,5–2 l dziennie).
  • Dobrze działają też herbatki ziołowe, woda z cytryną, kompoty bez cukru.
  • Unikaj kawy, alkoholu i słodkich napojów – mogą odwadniać.

3. Odpowiedni ubiór i ochrona

  • Noś lekką, luźną, jasną odzież z naturalnych materiałów.
  • Kapelusz, czapka z daszkiem i okulary przeciwsłoneczne – koniecznie.
  • Krem z filtrem UV (min. SPF 30) na odsłonięte części ciała.

4. Utrzymywanie chłodu w domu

  • Zasłaniaj rolety i żaluzje w ciągu dnia.
  • Wietrz mieszkanie rano i późnym wieczorem.
  • Używaj wentylatora lub klimatyzatora, a także mokrych ręczników, kąpieli, chłodnych okładów.

5. Lekkostrawna dieta

  • Jedz więcej owoców, warzyw, zup na zimno (np. chłodnik), sałatek.
  • Unikaj gorących, tłustych i ciężkostrawnych potraw.

6. Opieka nad osobami starszymi i chorymi

  • Regularnie pytaj, czy wszystko w porządku.
  • Pomóż w zakupach i obowiązkach, by nie musieli wychodzić na słońce.
  • Upewnij się, że wiedzą, jak się chronić.

7. Edukacja i czujność

  • Naucz się rozpoznawać objawy odwodnienia i udaru cieplnego.
  • Zawsze miej pod ręką numer alarmowy: 112 lub 999.
  • Przygotuj apteczkę, wodę i chłodzące środki (np. żele, okłady).

 

Jeżeli odczuwasz objawy odwodnienia (zawroty głowy, suchość w ustach, zmniejszone oddawanie moczu), nie czekaj zbadaj kilka kluczowych elektrolitów, które pomagają w ocenie stanu nawodnienia organizmu:

  • Sód (Na) – ważny dla utrzymania równowagi wodnej w organizmie.
  • Potas (K) – bierze udział w przewodnictwie nerwowym i skurczach mięśni.
  • Magnez (Mg) – ma wpływ na funkcje mięśni i układ nerwowy.
  • Chlorki (Cl) – wspomagają równowagę kwasowo-zasadową.
  • Wapń (Ca) – reguluje skurcze mięśni oraz pracę serca.

Zapraszamy do naszego Punktu Pobrań czynnego od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-12.00

W przypadku niepokojących wyników skonsultuj się z lekarzem.

 

Autor: pielęgniarka dyplomowana Edyta Skrętowska