Jak nosić tornister, żeby nie szkodził kręgosłupowi? 

Rok szkolny się zaczął, a wraz z nim codzienność dzieci – wczesne pobudki, lekcje i powrót do domu z plecakiem pełnym książek. Wielu rodziców zastanawia się, jak zadbać o zdrowie kręgosłupa swojego dziecka, obciążonego o kilka kilogramów.

Sposób użytkowania plecaka ma tutaj duże znaczenie.

Kilka najważniejszych zasad:

  • Plecak zawsze powinien być noszony na dwóch ramionach. Choć wiele dzieci, zwłaszcza starszych, lubi zakładać go na jedno ramię, taki nawyk prowadzi do asymetrii, przeciążenia jednej strony ciała i utrwalania nieprawidłowej postawy.
  • Dopasowanie szelek – tornister nie może „wisieć” na pośladkach. Górna krawędź plecaka nie powinna wystawać powyżej barków, a dolna poniżej paska do spodni. Dodatkowo całość powinna ściśle przylegać do pleców.
  • Ciężar plecaka – masa wypełnionego plecaka nie powinna przekraczać ok 10 – 15% masy ciała dziecka. Oznacza to, że dla ucznia ważącego 30kg bezpieczna granica wynosi 3 – 4,5kg.
  • Równie ważny jest sposób pakowania. Cięższe przedmioty, takie jak książki czy zeszyty w twardej oprawie, należy umieszczać jak najbliżej pleców, natomiast lżejsze rzeczy mogą trafić do dalszych przegródek. Codziennie warto sprawdzać zawartość plecaka i wyjmować z niego przedmioty, które nie są potrzebne – nawet kilkaset gramów różnicy potrafi odciążyć kręgosłup dziecka.

Dobrze jest też obserwować sylwetkę dziecka w drodze do szkoły. Jeżeli widzimy, że uczeń pochyla się do przodu, odchyla do tyłu albo przechyla na bok, może to oznaczać, że środek ciężkości jest źle ustawiony. Najczęściej wystarczy skrócić lub wydłużyć szelki, inaczej przepakować zawartość albo zmniejszyć wagę, by przywrócić prawidłową postawę.

Nie można też zapominać o przerwach od noszenia. Jeśli droga do szkoły jest długa, warto zaplanować odpoczynek, a w szkole korzystać z szafek, aby nie przynosić niepotrzebnych książek na każdą lekcję.

Dzieci, które codziennie dźwigają duży ciężar, powinny dodatkowo być aktywne fizycznie, ćwiczyć mięśnie pleców, brzucha i barków – proste ćwiczenia wzmacniające, takie jak ściąganie łopatek, podpory czy przysiady, świetnie wspierają rozwój układu ruchu i zmniejszają ryzyko bólu.

Na koniec warto podkreślić: choć badania naukowe nie dają jednoznacznej odpowiedzi, czy sam ciężar tornistra bezpośrednio „psuje kręgosłup”, wiadomo na pewno, że sposób noszenia i codzienne nawyki mają ogromne znaczenie. Plecak noszony symetrycznie, dobrze dopasowany i regularnie odciążany jest znacznie mniej szkodliwy.

Jeśli jednak zauważysz u swojego dziecka ból pleców, szyi, barków albo widoczne zmiany postawy, warto skonsultować się z fizjoterapeutą. Specjalista oceni sylwetkę dziecka, pokaże ćwiczenia wzmacniające i doradzi, jak najlepiej zadbać o zdrowy kręgosłup w trakcie roku szkolnego.

Autor: mgr fizjoterapii Marta Bonat

 

 

Bibliografia
  1. American Academy of Pediatrics. (2024). Backpack safety: Tips for parents and students. HealthyChildren.org. https://www.healthychildren.org/English/safety-prevention/at-play/Pages/Backpack-Safety.aspx
  2. Al-Khathami K, Shami MO, Almalki A, Al-Shahrani M, Al-Harbi B, Al-Jifree M, et al. Effect of backpack weight on schoolchildren: Gait, muscle activity, posture and stability. Front Public Health. 2020;8:573. doi:10.3389/fpubh.2020.00573.
  3. Drazan JF, Busa MA, Guffey DR, Golden JK, Lark SD. Backpack load affects gait kinematics in 7-year-old children. Gait Posture. 2022;95:76-82. doi:10.1016/j.gaitpost.2022.03.006.
  4. Pau M, Leban B, Scorcu M, Corona F. Effects of backpack carriage on gait kinematics and kinetics in schoolchildren. J Electromyogr Kinesiol. 2019;45:35-43. doi:10.1016/j.jelekin.2019.02.007.