Dieta mamy karmiącej

Dieta mamy karmiącej

Okres laktacji to kluczowy etap w życiu matki i dziecka. To nie tylko sposób na dostarczenie dziecku niezbędnych do przeżycia składników odżywczych, ale również proces umożliwiający zbudowanie silnej więzi emocjonalnej pomiędzy nią a maluchem. Niesie on za sobą szereg korzyści nie tylko dla dziecka, które otrzymuje pożywienie, ale również i dla samej mamy.

Zalety karmienia piersią dla dziecka

• ograniczenie ryzyka wystąpienia nagłej śmierci łóżeczkowej u niemowląt
• wspiera rozwój oraz funkcjonowanie mózgu;
• zmniejszenie ryzyka infekcji (np. ostrego zapalenia ucha środkowego);
• dziecko jest bardziej chronione przed tzw. chorobami cywilizacyjnymi takimi jak: cukrzyca, alergie, choroby nowotworowe (np. białaczka), nadwaga ,choroby serca
• karmienie piersią zmniejsza ryzyko wad wymowy jak i zgryzu.

Korzyści z karmienia piersią dla mamy

• zmniejszenie ryzyka krwawienia poporodowego

• przyspieszenie inwolucji macicy (obkurczenie się macicy po porodzie)

• szybszy powrót do masy ciała z okresu przed ciąża;
• zwiększenie remineralizacji kości;
• zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka jajników oraz raka piersi

„Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia

zalecane jest karmienie dziecka wyłącznie piersią

do ukończenia przez nie 6. miesiąca życia. (…)

Po 6. miesiącu zaleca się uzupełniające karmienie piersią do 1. roku życia.”

Co jeść gdy karmisz

Okres laktacji stanowi wyjątkowy etap w życiu mamy i dziecka. Sposób żywienia kobiety w tym czasie ma bardzo istotny wpływ dla zdrowia i rozwoju niemowlęcia, ale także wpływa na jej samopoczucie, kondycję fizyczną i psychiczną. Sposób żywienia mamy karmiącej powinien z jednej strony zapewnić jak najlepsze warunki przebiegu procesu laktacji, a z drugiej zabezpieczyć jej organizm przed wystąpieniem niedoborów pokarmowych.

Po porodzie, organizm kobiety jest przygotowany do produkcji pełnowartościowego mleka. Pokarm produkowany przez matkę poza makroskładnikami, witaminami oraz składnikami mineralnymi składa się również ze składników bioaktywnych, które wywierają wpływ na dojrzewanie układu odpornościowego, pokarmowego i nerwowego oraz zapewniają ochronę przed patogenami(odporność przekazywana noworodkowi wraz z mlekiem mamy).

Zapotrzebowanie na energię oraz składniki pokarmowe w tym czasie ulega istotnym zmianom. Proces laktacji zazwyczaj zwiększa dzienne zapotrzebowanie energetyczne kobiety na utrzymanie podstawowych funkcji organizmu, ale także na produkcję mleka. Wraz ze zwiększonym zapotrzebowaniem na energię rośnie także zawartość poszczególnych makroskładników w diecie, takich jak białka, tłuszcze i węglowodany. Z upływem czasu potrzeba energetyczna ulega zmniejszeniu . Ważnym aspektem jest również odpowiednie zbilansowanie składników pokarmowych.

Białka

Są fundamentalnym materiałem budulcowym, pełnią istotne role w transporcie substancji, umożliwiając przemieszczanie się takich substancji jak tlen, żelazo czy chociażby witamina A. Ich rola jest także kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania procesu widzenia, wspomagają regenerację tkanek, regulują równowagę między kwasami a zasadami, co jest niezbędne dla właściwego przebiegu procesów życiowych. Wysokiej jakości źródła białka, takie jak mięso, ryby, jaja czy roślinne alternatywy, powinny być stałym elementem diety karmiącej mamy.

Tłuszcze

Choć w społeczeństwie istnieje błędne przekonanie, iż ich spożywanie niesie za sobą jedynie negatywne skutki, to jednak są one potrzebne, bo odpowiadają chociażby za prawidłowe przyswajanie witamin z grupy A, D, E oraz K. Odpowiednią ilość kwasów tłuszczowych, zwłaszcza kwasów omega-3, można uzyskać włączając do diety takie produkty jak ryby morskie, orzechy i nasiona i ich przetwory. Dla kobiet w okresie laktacji, podobnie jak w przypadku każdego z nas, tłuszcze powinny pokrywać około 1/3 wartości energetycznej diety.

Węglowodany

Zapotrzebowanie na nie jest bardzo zróżnicowane w zależności od wieku, aktywności fizycznej, ale i stanu ciała. Mama karmiąca wyjątkowo potrzebuje węglowodanów, które są̨ związane z produkcją laktozy – jednego z głównych składników mleka. Warto podkreślić, że każdorazowo zapotrzebowanie na poszczególne składniki może ulegać indywidualnym potrzebom. Konsultacja z dietetykiem, może pomóc dostosować plan żywieniowy .

Czy wiesz ,że…

Urozmaicona i zbilansowana dieta obejmująca różnorodne grupy pokarmowe to fundament żywienia w okresie laktacji, wpływający bezpośrednio na zdrowie matki. Ważna jest odpowiednia częstotliwość, ale i regularność przyjmowania posiłków. Zaleca się spożywanie 4-5 posiłków, w których warzywa i owoce stanowią połowę wszystkich spożywanych produktów. Istotne jest również dbanie o odpowiedni poziom nawodnienia . Dobrze by przyjmowane produkty posiadały wyraźne walory smakowe i zapachowe.

Unikanie wykluczania z diety produktów potencjalnie powodujących wzdęcia ,takich chociażby jak: warzywa (brokuły, kalafior, , brukselka, groch, kapusta, fasola, czosnek),owoce( nektarynka, brzoskwinie, morele, śliwki, owoce suszone i owoce z puszki),nabiał( mleko i jego przetwory),produkty zbożowe, orzechy i nasiona- jest działaniem nieuzasadnionym. Kolka niemowlęca, prawdopodobnie spowodowana jest niedojrzałością̨ przewodu pokarmowego, występuje u większości niemowląt między 4 tygodniem a 5 miesiącem życia i mija samoistnie – sposób żywienia karmiącej matki na nią̨ nie wpływa. Każde niemowlę może reagować inaczej. Zastosowanie się do tych zaleceń żywieniowych przez początkującą mamę przyczynia się do utrzymania zdrowego stylu życia, dla niej jak i dziecka. Stosowanie się do tych zaleceń należy indywidualnie konsultować z lekarzem.

Mity żywieniowe

Mimo wysokiego stopnia rozwoju nauki i łatwego dostępu do wiedzy , we współczesnym społeczeństwie okres laktacji owiany jest szeregiem mitów i niewłaściwych przekonań dotyczących odżywiania kobiety w tym czasie. Ich powielanie związane jest z przekazywaniem wiedzy z pokolenia na pokolenie. Właściwe zrozumienie procesu laktacji i zestawienie go z dobrymi nawykami jest ważne dla wspierania zdrowia mamy, jak i dziecka.

Jednym z najczęściej powielanych w społeczeństwie mitów dotyczących okresu karmienia piersią jest sugerowanie, że „ lepiej dla dziecka, im więcej pokarmu spożywa jego matka”. Jest to błędne przekonanie, mogące prowadzić do nadmiernej konsumpcji, a w efekcie do otyłości, która długofalowo może przynieść negatywne skutki dla zdrowia karmiącej kobiety. Ilość spożywanych kalorii powinna zostać dostosowana do indywidualnych potrzeb , uwzględniając czynniki takie jak wzrost, waga czy prowadzony tryb życia.

Kolejnym z często powielanym mitów jest unikanie produktów, które mogą powodować alergie u dziecka. W rzeczywistości powinno się działać wręcz przeciwnie, a dieta mamy karmiącej powinna być jak najbardziej zróżnicowana i urozmaicona. Wyjątek stanowią sytuacje, w których ewidentnie zauważa się negatywne reakcje na spożywany przez nią produkt u karmionego malucha. Zaleca się w takim przypadku konsultację ze specjalistą.

Ostatnim z często powielanych mitów jest przekonanie dotyczące zakazu odchudzania i unikania aktywności fizycznej w trakcie trwania okresu laktacji. Powszechnym zjawiskiem jest, że kobiety po porodzie dążą do uzyskania wagi sprzed ciąży. W miarę możliwości należy jak najwcześniej rozpocząć ćwiczenia, ponieważ zapobiega to powstawaniu komplikacji zakrzepowo-zatorowych. Ważne jest, by unikać skrajnie ekstremalnych diet na rzecz jakościowego jedzenia, wybierając pożywne i bogate w składniki odżywcze posiłki, pod kontrolą lekarza.

Mity dotyczące odżywiania w okresie laktacji mogą prowadzić do niepotrzebnych ograniczeń, powodować nadmierne obawy a nawet przynieść niepożądane skutki zdrowotne. Ważne jest, by podchodzić do tego rodzaju mitów z pewną dozą rezerwy i umiarem. Każdorazowo podejmując decyzje żywieniowe należy bacznie obserwować reakcje własnego ciała i dostosowywać dietę do indywidualnego zapotrzebowania. Warto rozważyć bezpośrednią konsultację z lekarzem lub dietetykiem.

Czego unikać gdy karmisz

Czas laktacji, charakteryzuje się specyficznymi wymaganiami żywieniowymi. Prawidłowe żywienie w tym okresie jest kluczowe dla utrzymania optymalnej produkcji mleka, zapewnienia niezbędnych składników odżywczych dla dziecka oraz zdrowia mamy. Niewłaściwe nawyki żywieniowe mogą stanowić istotne zagrożenie, prowadząc do różnorodnych problemów. Błędy żywieniowe w okresie laktacji mają znacznie większy wpływ na karmiącą mamę niż dziecko. Niezależnie jak skomponowana jest dieta karmiącej, skład jej mleka jest optymalny dla właściwego odżywienia dziecka. Organizm kobiety przestawia się na produkcję mleka.

Ważne dla karmionego dziecka mogą okazać się błędy związane z nieuważnym stosowaniem używek-większe ilości spożytej kawy mogą prowadzić do jego nadmiernej aktywności i zaburzeń związanych ze snem, alkohol -nawet najmniejsza ilość spożyta wraz z mlekiem matki może mieć negatywne skutki dla zdrowia dziecka. Spożycie alkoholu może prowadzić również do zaburzeń funkcji wątroby mamy, a nikotyna wpływać negatywnie na układ krążenia .W warunkach niedoborów składników odżywczych w okresie laktacji, w której mama nie dostarcza organizmowi wystarczającej ilości składników odżywczych, takich jak witaminy, minerały może to przyczynić się do osłabienia układu odpornościowego, a to z kolei może prowadzić do zwiększonej podatności na wszelkiego rodzaju infekcje. Poza tym braki w diecie mogą przyczyniać się do późniejszych problemów chociażby z układem kostnym czy krwionośnym. W okresie laktacji niedostateczna podaż kalorii może bezpośrednio wpływać na ilość mleka dostarczanego dziecku.

Z kolei nadmierna konsumpcja ilości kalorii może przyczyniać się do nadwagi, a nawet do otyłości, która może być przyczyną wielu poważnych schorzeń.

Kolejnym istotnym aspektem jest pilnowanie odpowiedniej ilości nawodnienia ,gdyż niewystarczająca ilość przyjmowanych płynów może wpływać na obniżoną zdolność fizyczną ,prowadzić do szybszego odwodnienia organizmu. Ważne jest więc niezbędne monitorowanie przez mamę poziomu nawodnienia w ciągu dnia.

Autor: dietetyk Tusień Katarzyna

Bibliografia:

https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/normy_zywienia_2020web.pdf https://imid.med.pl/images/do-pobrania/Broszura.pdf

Jarosz M. (red.) (2019). Czy wiesz, ile potrzebujesz węglowodanów? Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia

ŁodykowskaE.(2022).Poradnik laktacyjny https://szpitalmadalinskiego.pl/attachments/article/836

Czapkowska D. (red.) (2018). Karmienie piersią. Poradnik. Rzeszów: FUNDACJA PRO-FAMILIA

Laskowska J., Książyk J. (2011). Aktualne wytyczne dotyczące karmienia piersią. Pediatr med rodz 7 (2), 110-114

Iwanowicz-Palus G., Krysa J., Kipa M., Dziaduszek K., Żółkiewska B. (2017). Aktywność fizyczna w okresie okołoporodowym. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(8). 1272-1289

Sadowska-Krawczenko I. (2019). Oligosacharydy mleka kobiecego – co o nich wiemy. Pobrano z:

https://podyplomie.pl/pediatria/33704,oligosacharydy-mleka-kobiecego-co-o-nich-wiemy

Żukowska-Rubik M.,Nehring-Gugulska M. (2019). ODŻYWIANIE W CZASIE KARMIENIA PIERSIĄ. Pobrano z: https://cnol.kobiety.med.pl/pl/odzywianie-w-czasie-karmienia-piersia/

Przygoda B. (2013). Składniki mineralne. Warszawa: Samodzielna Pracownia Wartości Odżywczych Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie.

Pobrano z: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/73819, skladniki-mineralne Moreno-Fernández, J., et al. (2020). Dietary intake of breastfeeding women: a systematic review. Nutrients, 12(11), 3317

Makowska Donajska M., Hirnle L. (2018). Suplementacja witamin i składników mineralnych podczas laktacji. Pielęgniarstwo XXI wieku. Vol.17, Nr 2 (63)/2018. Lublin: Uniwersytet Medyczny w Lublinie DOI: 10.2478/pielxxiw-2018-0014