Chirurgia onkologiczna

Chirurgia onkologiczna – polega na leczeniu nowotworów, przez usunięcie zmiany nowotworowej wraz z marginesem zdrowych tkanek.

Zajmuje się operacyjnym usuwaniem pierwotnych guzów nowotworowych, ale i guzów powstałych w wyniku przerzutów do innej części ciała.

Chirurgia onkologiczna jest najstarszą i najskuteczniejszą metodą stosowaną w leczeniu onkologicznym. Wycięcie chirurgiczne zmiany nowotworowej jest ważnym elementem leczenia, który pozwala na poprawę stanu zdrowia pacjenta, ale też na zapobieganie jego rozsianiu się w organizmie.

Różnice między nowotworem, a rakiem

W potocznym słowniku dwa terminy- nowotwór/ rak traktowane są jako synonimy, co z medycznego punktu widzenia jest błędne.

Nowotwór to każda zmiana, która spowodowana jest nadmiernym i niekontrolowanym rozrostem komórek. U podłoża jego powstania leżą zmiany genetyczne- mutacje, które dają komórkom zdolność do niekontrolowanego wzrostu, naciekania tkanek, przerzutów. Mutacje te wywołane są przez nasz styl życia, predyspozycje rodzinne, warunki zdrowotne. Ma na nie wpływ również wydłużenie się wieku życia człowieka- z wiekiem rośnie ryzyko zachorowania na nowotwory.

Każdy rak jest nowotworem złośliwym, ale nie każdy nowotwór jest rakiem i jest złośliwy. Wyróżniamy dwa rodzaje nowotworów

• łagodne– rosną powoli i miejscowo, mają regularne, okrągłe kształty, czasem ich wzrost może być zatrzymany na pewien okres, nie niszczą sąsiednich tkanek i są od nich odgraniczone, najczęściej otoczone są włóknistą torebką, ich leczenie jest skuteczne, po ich usunięciu nie następują nawroty. Nie należy ich jednak bagatelizować, gdyż mogą z czasem przekształcić się w formę złośliwą.
• złośliwe– charakteryzuje je szybkie tempo wzrostu i rozwoju, nie posiadają torebki, naciekają sąsiadujące struktury niszcząc je, mogą dawać przerzuty do odległych narządów osłabiając i wyniszczając odporność organizmu.

Leczeniem chorób nowotworowych zajmuje się chirurg onkolog. Specjalizuje się w chirurgii nowotworowej, kwalifikuje pacjenta do operacji, przeprowadza operację, kontroluje chorego po operacji lub kieruje go na leczenie uzupełniające. Zajmuje się pacjentem onkologicznym od momentu rozpoznania i postawienia diagnozy, przez cały proces leczenia nowotworu proponując odpowiednie metody leczenia, aż po rehabilitację pacjenta.

Jakie choroby leczy

rak: piersi; układu pokarmowego: żołądek, jelito grube, odbytnica, wątroby, trzustki, dróg żółciowych; płuc; skóry- czerniak; tarczycy; głowy i szyi; układu moczowo-płciowego.

Kiedy na wizytę

• jeżeli badanie obrazowe USG, TK, RM, wskazują obecność guza lub podejrzanych zmian
• gdy zmiany skórne się zmieniają, rosną, zmieniają kolor, krwawią
• gdy w badaniu palpacyjnym wyczuwalne są zgrubienia lub guzki, których wcześniej nie było
• pojawiają się nietypowe objawy: krew w moczu lub kale, długotrwały kaszel, ból brzucha
• węzły chłonne ulegają powiększeniu bez wyraźnej przyczyny
• po przejściu leczenia onkologicznego, w celu monitorowania procesu gojenia jak również kontrolnie, by zapobiec nawrotom choroby
• gdy w rodzinie wystąpiły przypadki nowotworów o podłożu genetycznym

Do chirurga onkologa może skierować inny specjalista np. ginekolog, gastroenterolog- jeśli są wskazania medyczne, choć najczęściej skierowanie wystawia lekarz Podstawowej Opieki Zdrowotnej, zakładając kartę Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego (DILO).

Bycie świadomymi istnienia dość powszechnie występujących chorób nowotworowych, powinno nas skłaniać do zgłaszania się na badania profilaktyczne. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety, powinni je regularnie wykonywać, a szczególnie ci z nas, którzy są obciążeni genetycznie chorobami onkologicznymi. Należy dodać, że niektóre nowotwory np. piersi lub jelita grubego w początkowych fazach, kiedy możliwość ich wyleczenia jest duża, nie dają żadnych objawów bólowych. Może to uśpić naszą czujność i odwlec w czasie kontrolne wizyty i badania. Wcześnie wykryty nowotwór może być leczony metodami oszczędzającymi.

Przebieg wizyty

Na wizytę pacjent powinien zabrać ze sobą posiadaną dokumentację medyczną (badania, historia choroby). Lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad z pacjentem pytając o przebyte ewentualne operacje, dolegliwości i objawy, które skłoniły pacjenta do wizyty, przyjmowane leki, przypadki nowotworów w rodzinie. Może również przeprowadzić badanie fizykalne, by dokładniej ocenić zmianę nowotworową, może też skierować pacjenta na dodatkowe badania obrazowe np. biopsję, w celu pełniejszej diagnozy. Na podstawie zgromadzonych informacji dokona ich analizy, oceniając stan zaawansowania choroby i typ nowotworu, jeżeli został zdiagnozowany. W końcowym etapie wizyty przedstawi pacjentowi indywidualny plan leczenia, który może obejmować operację, dalsze badania kontrolne, zlecenie innych terapii: chemioterapii, radioterapii.

Decyzję o przeprowadzeniu operacji podejmuje chirurg onkolog w oparciu o zgromadzoną dokumentację medyczną, ogólny stan pacjenta, jego wiek i stopień zaawansowania nowotworu. Nie każdy pacjent nowotworowy zostanie zakwalifikowany do operacji.

Wyróżniamy trzy rodzaje operacji onkologicznych

• doszczętna– całkowite usunięcie guza nowotworowego
• usuwająca– w jej trakcie usuwa się jak najwięcej komórek rakowych; w dalszym etapie terapii dzięki chirurgii i radioterapii doprowadza się do ich zniszczenia
• paliatywna– jej wykonanie nie zahamuje choroby, ale pozwoli przedłużyć życie pacjenta.

Operacyjne usunięcie zmiany (narządu zmienionego chorobowo lub jego części) stosuje się jako ostateczne rozwiązanie. Postęp w medycynie pozwala niejednokrotnie na przeprowadzenie operacji oszczędzających lub uzupełniających. Decyzję o wyborze metody leczenia zawsze podejmuje lekarz. Chirurgia onkologiczna dąży do tego, by leczenie operacyjne było jak najmniej obciążające dla pacjenta. Tam, gdzie na to pozwala stopień zaawansowania zmian chorobowych stosuje się również zabiegi laparoskopowe, co wiąże się z mniejszą raną, z mniejszym ryzykiem powikłań, pacjent szybciej dochodzi do zdrowia.

Znaczenie chirurgii onkologicznej

Chirurgia onkologiczna jest ważną częścią kompleksowego podejścia do leczenia chorób nowotworowych- od postawienia diagnozy, przez leczenie, aż do rehabilitacji pacjenta.

W Polsce nadal pokutuje przeświadczenie, że nie należy „wywoływać wilka z lasu” czyli jak najdłużej odkładać wizytę u lekarza „bo coś znajdzie”. Takie myślenie skutkuje tym, że w Polsce nowotwory są drugą po chorobach układu krążenia przyczyną śmierci. Chorzy boją się poddać onkologicznej operacji chirurgicznej w obawie, że po operacji mogą pojawić się groźne przerzuty. Może to wynikać z podejścia do chirurgii onkologicznej jeszcze z lat poprzednich, kiedy zmianę nowotworową usuwano kilka razy. Wycinano widoczny guz, który po czasie odrastał. W przypadku choroby nowotworowej nie podjęcie szybkiego leczenia utrudnia je, zawężając zakres metod leczenia i ich skuteczność, co w konsekwencji prowadzi do zgonu pacjenta. Bagatelizowanie objawów przez pacjenta, brak profilaktycznych badań, a czasem i niepodjęcie leczenia szkodzi, a nie pomaga. Istotne znaczenie ma tutaj czas i szybkie rozpoczęcie leczenia. Chirurgia onkologiczna jest niezbędnym elementem w walce z nowotworami. Wcześnie postawiona diagnoza, pomyślnie przeprowadzona operacja oraz wdrożone leczenie mogą dać pacjentowi szansę na wyleczenie lub przedłużenie i poprawę jakości życia.

Więcej informacji na stronie :

https://pacjent.gov.pl/system-opieki-zdrowotnej/pakiet-onkologiczny

Zgoda na wykonanie zabiegu chirurgicznego oraz zgoda na usunięcie zmiany skórnej elektrochirurgicznie – zakładka Dokumenty

Doktor Maria Krotewicz w pracy