MENOPAUZA – przerwa na nowy etap w życiu kobiety

Menopauza – narosło wokół niej wiele sprzecznych informacji, szeroko rozpowszechnianych w społeczeństwie, które potęgują obawy kobiet przed wejściem w ten etap życia.

Menopauza – kojarzy się ze stratą, końcem atrakcyjnego, ciekawego życia, odstawieniem na boczny tor, ze zmianami hormonalnymi, które  poprzez uciążliwe dolegliwości wpływają na niemal każdy aspekt życia; a  jest to nowy etap w życiu kobiety stawiający przed nią inne wyzwania i możliwości.

Menopauza jest naturalnym procesem fizjologicznym występującym u każdej kobiety, potocznie nazywanym klimakterium lub przekwitaniem. W wyniku tego procesu jajniki ograniczają wydzielanie hormonów płciowych-estrogenów i progesteronu, co prowadzi do zakończenia miesiączki i zdolności rozrodczych kobiety. Jest to proces nieodwracalny prowadzący do przejścia organizmu w stan bezpłodności.

Menopauza  jest często utożsamiana z klimakterium, co nie jest prawdziwe. Objawy klimakterium dotyczą całego okresu przekwitania,który występuje przed i po menopauzie, a sama menopauza, czyli ostatnie krwawienie miesiączkowe, to okres po którym przez kolejne 12 miesięcy nie dojdzie do miesiączki.

Zazwyczaj menopauza występuje między 45-55 rokiem życia. Wcześniej występuje u kobiet, u których szybko pojawiła się pierwsza miesiączka, a także jeżeli pojawiła się ona wcześnie u spokrewnionych kobiet w rodzinie (matka, babcia).

Nie zawsze jest to zjawisko naturalne, czasami przedwczesna menopauza może być wywołana na skutek operacji ginekologicznej jak: usunięcie jajników lub macicy, w przypadku zastosowania chemioterapii lub radioterapii – dochodzi wtedy do zaburzenia fizjologicznej produkcji hormonów, co prowadzi do przedwczesnej menopauzy.

Pierwsze objawy zbliżającej się menopauzy zazwyczaj pojawiają się kilka lat wcześniej za sprawą zmian hormonalnych (zmniejszenie produkcji estrogenów i progesteronu przez jajniki), miesiączki przestają być regularne, a przerwy między nimi wydłużają się lub skracają.

Objawy menopauzy mogą wystąpić około 5 lat przed i po jej pojawieniu się. Można w niej wyróżnić takie etapy jak:

okres przedmenopauzalny – kobiety zauważają u siebie pierwsze zaburzenia miesiączkowania, krwawienie występuje, ale jest nieprzewidywalne, nieregularne; płodność kobiety jest ograniczona, ale nie wykluczona

okres menopauzalny, menopauza właściwa – następuje ustanie miesiączkowania, po którym przez 12 miesięcy nie wystąpiło krwawienie. Jeżeli minął rok od ostatniej menstruacji i nagle się pojawia krwawienie należy skonsultować to z lekarzem

okres pomenopauzalny – objawy menopauzalne powinny ustąpić, ale może zwiększyć się ryzyko chorób układu krążenia, osteoporozy, chorób nowotworowych.

Objawy menopauzy związane są głównie z wygaszaniem funkcji jajników. Ilość pęcherzyków jajnikowych bardzo maleje, co wpływa na obniżenie stężenia hormonów płciowych w tym estrogenów (estradiol, estron, estriol) testosteronu, androstendionu, progesteronu. W związku z tym dochodzi do zwiększonej produkcji hormonów przysadkowych, głównie FSH, folikulotropiny i LH-lutropiny. Ich  zadanie polega na pobudzeniu jajników do produkcji estrogenu. Organy płciowe nie są w stanie ich wytworzyć, dlatego organizm musi się przestawić z regularnego cyklu miesięcznego na obniżoną produkcję hormonów. Ten właśnie proces powoduje wystąpienie różnych uciążliwych dolegliwości, które są bardzo indywidualnie odczuwane przez kobiety.

 

Objawy fizyczne menopauzy:

• uderzenia gorąca, które obejmują twarz, szyję, klatkę piersiową; nocne poty,
• zmiany w cyklu miesiączkowania – nieregularne, skąpe lub obfite krwawienia,
• przyrost wagi, otyłość brzuszna związana ze zmianami hormonalnymi; zmniejsza się masa mięśniowa, wzrasta tłuszczowa
• bezsenność, trudności z zasypianiem, budzenie się w nocy,
• zaburzenia układu moczowo-płciowego: nietrzymanie moczu, atrofia pochwy, nawracające infekcje intymne,
• sztywność stawów, bóle pleców, nóg, rąk,
• zmiany skórne: skóra staje się cienka, sucha, zwiotczała o obniżonej elastyczności, przez co bardziej uwidaczniają się zmarszczki,
• zmiany w piersiach – zanik tkanki gruczołowej, zwiększenie tłuszczowej,
• obniżenie gęstości mineralnej kości, co prowadzi do zwiększonego ryzyka osteoporozy,
• zwiększone ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego; kołatanie serca, wzrost stężenia cholesterolu.

Objawy psychiczne menopauzy:

• wahania nastroju – drażliwość, niepokój, przygnębienie, obniżony nastrój,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• obniżenie libido – mniejsza ochota na seks.

Objawy menopauzalne to sprawa indywidualna, osobnicza, u niektórych kobiet występują silne i uciążliwe objawy, u innych mogą być prawie niewyczuwalne poza ustaniem miesiączkowania; mogą pojawiać się w różnym czasie przed faktycznym zatrzymaniem miesiączki. Każda kobieta doświadcza różnych objawów z różnym nasileniem. Cechą wspólną jest  ostateczne ustanie płodności u wszystkich kobiet.

Menopauza nie jest chorobą, to naturalny proces biologiczny. Nie leczy się jej, ale minimalizuje jej nieprzyjemne objawy i reguluje zaburzoną gospodarkę hormonalną.

Hormonalna terapia zastępcza Jeżeli objawy menopauzy są mocno nasilone utrudniając i obniżając znacząco jakość życia kobiety, ginekolog może zalecić zastosowanie hormonalnej terapii zastępczej. Jej celem jest uzupełnienie niedoboru hormonów- estrogenów, by utrzymać je na stałym poziomie. Terapia taka może być zalecona przez lekarza, po rozważeniu bilansu korzyści i strat z nią związanych, ponieważ jak każdy lek, tak i hormony mogą powodować działania niepożądane.

Formy podania hormonów mogą być różne:

• dopochwowe- żele aplikowane na śluzówkę pochwy,
• przezskórne plastry,
• podskórne implanty,
• domięśniowo- iniekcje,
• doustne tabletki.

Przeciwwskazania do zastosowania tej terapii:

choroby nowotworowe, zakrzepica żył głębokich, mięśniaki macicy, udar mózgu, choroby niedokrwienne serca, krwawienie z dróg rodnych, ostra niewydolność wątroby.

Hormonalna terapia zastępcza powinna być stosowana w możliwie najkrótszym czasie i przy najniższej dawce, by zminimalizować działania niepożądane.

Objawy menopauzy można też złagodzić stosując się do zaleceń:

• stosowanie zdrowej i zbilansowanej diety, uzupełnionej o odpowiednie suplementy, zawierające naturalne hormony tzw. fitoestrogeny, wpływają korzystnie na łagodzenie objawów takich jak zmiany nastroju, kłopoty ze snem, uderzenia gorąca; ich źródłem są soja i produkty sojowe, orzechy, fasola
• regularna aktywność fizyczna – pomoże utrzymać kondycję,
• ograniczenie stresu – znalezienie indywidualnie dobranych sposobów na jego ograniczenie: techniki relaksacyjne, joga,
• picie naparów ziołowych,
• na problem z nietrzymaniem moczu – np. ćwiczenia mięśni Kegla,
• stosowanie preparatów nawilżających do pochwy,
• zadbanie o dodatkowe źródła wapnia w diecie.

Aby objawy menopauzy nie były tak uciążliwe, zmiany w naszym stylu życia muszą być trwałe.

Objawy menopauzy mogą być wywołane także innymi przyczynami, dlatego rozpoznanie należy potwierdzić badaniami laboratoryjnymi, sprawdzającymi stężenie estradiolu i hormonów FSH, LH. Oprócz tego można sprawdzić profil lipidowy (ustalenie stężenia cholesterolu, ewentualne ryzyko chorób sercowo-naczyniowych), morfologię krwi, panel tarczycowy, badania pomagające ocenić czynność wątroby i nerek, ciśnienie tętnicze, poziom wapnia.

By menopauza stała się okresem spokoju i stabilizacji dla kobiety, kluczem do łagodnego przejścia przez ten czas jest odpowiednia profilaktyka, zdrowa dieta, aktywność fizyczna, wsparcie psychiczne.